اعتدالین یا هموگان
(به انگلیسی: Equinox)، در اخترشناسی به لحظهای گفته میشود که خورشید از دید ناظر زمینی بر روی دایرةالبروج از صفحه استوای سماوی میگذرد که این پدیده در هر سال شمسی دو بار رخ میدهد. یکی با میل شمالی خورشید در آغاز فروردینماه (اعتدال بهاری) و دیگری با میل جنوبی آن در آغاز مهرماه (اعتدال پاییزی) رخ میدهد. گردش زمین به دور خورشید در هر سال باعث میشود تا ناظر زمینی تصور کند خورشید روی یک مدار دایره ای که با مدار استوای زمین ۲۳٫۵ درجه اختلاف دارد، در آسمان جابجا میشود. در این میان چهار نقطه از مدار حرکت ظاهری خورشید بسیار مهم میشود. دو نقطه اعتدال بهاری و پاییزی که محل تلاقی مدار حرکت ظاهری خورشید (دایرةالبروج) با دایره استوای سماوی است و دو نقطه انقلاب تابستانی و زمستانی که به نظر میرسد خورشید بیشترین زاویه نسبت به استوای سماوی پیدا میکند.
تاریخ و زمان (به وقت ایران) انقلابین و اعتدالین روی زمین |
||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
زمان | اعتدال بهاری |
انقلاب تابستانی |
اعتدال پاییزی |
انقلاب زمستانی |
||||
ماه | اسفند/ فروردین |
خرداد/ تیر |
شهریور/ مهر |
آذر/ دی |
||||
سال | ||||||||
روز | ساعت | روز | ساعت | روز | ساعت | روز | ساعت | |
۱۴۰۰ | ۳۰ | ۱۳:۰۷ | ۳۱ | ۰۷:۰۲ | ۳۱ | ۲۲:۵۱ | ۳۰ | ۱۹:۲۹ |
۱۴۰۱ | ۲۹ | ۱۹:۰۳ | ۳۱ | ۱۲:۴۴ | ۱ | ۰۴:۳۴ | ۱ | ۰۱:۱۸ |
۱۴۰۲ | ۱ | ۰۰:۵۴ | ۳۱ | ۱۸:۲۸ | ۱ | ۱۰:۲۰ | ۱ | ۰۶:۵۷ |
۱۴۰۳ | ۱ | ۰۶:۳۷ | ۱ | ۰۰:۲۱ | ۱ | ۱۶:۱۴ | ۱ | ۱۲:۵۰ |
۱۴۰۴ | ۳۰ | ۱۲:۳۲ | ۳۱ | ۰۶:۱۲ | ۳۱ | ۲۱:۵۰ | ۳۰ | ۱۸:۳۳ |
۱۴۰۵ | ۲۹ | ۱۷:۴۶ | ۳۱ | ۱۱:۵۵ | ۱ | ۰۳:۳۶ | ۱ | ۰۰:۲۰ |
تاریخ و زمان متوسط (به وقت ایران) اعتدالین (°۰) و انقلابین (‘۲۶ °۲۳±) روی زمین |
||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
نقاط فصول |
اعتدال بهاری |
انقلاب تابستانی |
اعتدال پاییزی |
انقلاب زمستانی |
||||
زمان | ۱ فروردین | ۳۱ خرداد | ۱ مهر | ۱ دی | ||||
ساعت | ۰۰:۰۷ | ۱۸:۰۳ | ۰۹:۴۴ | ۰۶:۱۳ |
اعتدالین در دو نیمکره شمالی و جنوبی زمین از جهت زمانی دقیقاً بالعکس میباشند؛ یعنی اعتدال بهاری و فصل بهارِ نیمکره شمالی، اعتدال پاییزی و فصل پاییزِ نیمکره جنوبی است و بالعکس.
اعتدال بهاری
اعتدال بهاری آغاز بهار نجومی در نیمکره شمالی است. جشن باستانی نوروز از لحظه اعتدال بهاری (به اصطلاح قرارگرفتن خورشید در نقطه اول حمل) در نیمکره شمالی شروع میشود و در ایران به لحظه تحویل سال معروف است.
در ۲۱ مارس سال ۱۹۷۱ او تانت دبیرکل سازمان ملل متحد روزی را که اعتدال بهاری در آن رخ میدهد روز زمین نام نهاد و از آن پس سازمان ملل و بسیاری از کشورها این روز را جشن میگیرند و سعی در گسترش آگاهی در مورد لزوم حفظ محیط زیست در زمین میکنند.
اعتدال پاییزی
اعتدال پائیزی در نیمکره شمالی همزمان با آغاز فصل پائیز است.