راهکار خواندن دعاهایی که برای رهایی از هم و غم وارد شده
یکی از حکمت‌های بیماری این است که انسان به یاد خدا بیافتد، اگر انسان گناه کند و گناهانش جمع شود خدا او را مبتلا به هم و غم می‌کند تا گناهانش پاک شود و متوجه خدا گردد و اگر افاقه نکرد او را بیمار می‌کند و اگ باز هم افاقه نکرد او را گرفتار جور سلطان می‌کند. از این رو بسیار خوب است که هنگام بروز غم و اندوه یا بیماری انسان بسوی دعا و یاد خدا برود.
اولین درمان یک استعاذه است، امام باقر (ع) می‌فرمایند: «هرگاه کسی از خانه خارج می‌شود این را بگوید: أعوذ بما عاذت به ملائكة الله من شر هذا اليوم الجديد الذي إذا غابت شمسه لم تعد من شر نفسي ومن شر غيري ومن شر الشياطين ومن شر من نصب لأولياء الله ومن شر الجن والإنس ومن شر السباع والهوام ومن شر ركوب المحارم كلها، أجير نفسي بالله من كل شر، کسی که این دعا را بخواند خداوند گناهانش را می‌آمرزد و توبه‌اش را قبول می‌کند و او را از هم و غم کفایت می‌کند و جلوی بیماری او را می‌گیرد و او را از شر در امان قرار می‌دهد1
دومین درمان دعا برای بعد از نماز، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «زمانی که نماز مغرب را خواندی دستت را بر پیشانی مرور بده و بگو: بسم الله الذي لا إله إلا هو عالم الغيب والشهادة الرحمن الرحيم، اللهم أذهب عني الهم والغم والحزن، و سه مرتبه تکرار کن.»2
دعای دوم، در روایت آمده: «پیامبر (ص) بعد از تشهد و سلام چهارزانو می‌نشستند و دست راست خود را بر سر قرار می‌دادند و می‌فرمودند: بسم الله الذي لا اله الا هو عالم الغيب والشهادة الرحمن الرحيم، صل على محمد وآل محمد، واذهب عني الهم والحزن»3
دعای سوم، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «زمانی که مبتلا به هم شوی دستت را بر محل سجود مرور بده سپس دستت را بر صورتت مرور بده، از جانب گونه چپ و از پیشانی تا سمت راست صورت سپس سه مرتبه بگو بسم الله الذي لا إله إلا هو عالم الغيب والشهادة الرحمن الرحيم اللهم اذهب عني بالهموم والحزن»4
درمان سوم غسل و نماز و دعا، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «غسل کن و دو رکعت نماز بخوان و بگو يا فارج الهم ويا كاشف الغم يا رحمن الدنيا والآخرة ورحيمهما فرج همي واكشف غمي يا الله الواحد الاحد الصمد الذي لم يلد ولم يولد ولم يكن له كفوا أحد، اعصمني وطهرني و اذهب ببليتي سپس آیة الکرسی بخوان و معوذتین»5
درمان چهارم نماز شب است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: نماز شب صورت را زیبا می‌کند و هم و غم را برطرف می‌کند و بینایی را جلا می‌دهد. 6
درمان پنجم استغفار است، پیامبر (ص) می‌فرمایند: کسی که نعمت بر او ظاهر شود زیاد الحمدلله بگوید، و کسی که هم و غم او زیاد شود باید استغفار کند، و کسی که مبتلا به فقر شود بسیار بگوید لاحول ولا قوة الا بالله7
درمان ششم، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «کسی که در روز ده مرتبه این کلمات را بگوید خداوند چهار هزار گناه کبیره از او می‌آمرزد و او را از مرگ نجات می‌دهد و از فشار قبر و از کل سختی‌ها و ترس‌ها … و از شر ابلیس و سربازان ابلیس محافظت می‌شود و دینش ادا می‌شود و هم و غم او برطرف می‌شود و ناراحتی و غصه‌اش برطرف می‌شود و آن کلمات این است اعددت لكل هول لا اله الا الله، ولكل هم وغم ما شاء الله، ولكل نعمة الحمد لله، ولكل رخاء الشكر لله، ولكل اعجوبة سبحان الله، ولكل ذنب استغفر الله، ولكل مصيبة انا لله وانا إليه راجعون، ولكل ضيق حسبي الله، ولكل قضاء وقدر توكلت على الله، ولكل عدو اعتصمت بالله، ولكل طاعة ومعصية لا حول ولا قوة الا بالله العلي العظيم8
درمان هفتم، از سلمان فارسی (رض) روایت شده: «نیست بنده‌ای که اول صبح سه مرتبه بگوید الحمد لله رب العاليمن، الحمد لله حمدا كثيرا طيبا مباركا فيه، مگر اینکه خداوند هفتاد نوع بلا از او دور می‌کند که کمترین آن هم و غم است9
درمان هشتم آیه ملک است، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «نیست روی زمین مسلمانی که با این آیه دعا کند در حالی که هم و غم دارد و یا بدهی دارد مگر اینکه خدا هم و غم او و بدهی او را برطرف کند، بعد از آن آیه این را بگوید يا رحمن الدنيا والاخرة ورحيمهما، تعطي منهما ما تشاء، وتمنع منهما ما تشاء اقض عني ديني، وفرج همي، اگر به اندازه کره زمین طلا بدهکار باشید خدا آن را ادا می‌کند10
درمان نهم نوعی نماز است، در روایت آمده: «دو رکعت نماز بخواند، هر رکعت یک بار حمد، سیزده بار سوره قدر و بعد از نماز به سجده برود و بگوید اللهم يا فارج الهم ويا كاشف الغم ومجيب دعوة المضطرين ورحمن الدنيا ورحيم الاخرة ، صل على محمد وآل محمد وارحمني رحمة تطفئ بها عني غضبك وسخطك وتغنيني بها عمن سواك، سپس گونه راست را بر زمین قرار دهد و بگوید يا مذل كل جبار عنيد ويا معز كل ذليل وحقك قد بلغ المجهود مني في أمر كذا ففرج عني، سپس گونه چپ را بر زمین قرار دهد و دوباره تکرار کند سپس بر پیشانی سجده کند و دوباره تکرار کند، خداوند هم و غم او را برطرف می‌کند و حاجتش را برآورده می‌کند.»11
درمان دهم، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «کسی که این دعا را بخواند اللهم إنى عبدك وابن عبدك وابن أمتك ناصيتي بيدك ، ماض في حكمك ، عدل في قضاؤك ، أسألك بكل اسم هو لك سميت به نفسك أو أنزلته في كتابك أو علمته أحدا من خلقك أو استأثرت به في علم الغيب عندك أن تجعل القرآن ربيع قلبي ونور صدري وجلاء حزني وذهاب همي، خداوند هم و غم او را برطرف می‌کند و خوشحالی را جایگزین می‌کند.»12
درمان یازدهم حوقله (لا حول ولا قوه الا بالله) است، در روایات بسیار و در حد تواتر آمده که حوقله درمان هم و غم است، در روایتی درباره حوقله آمده: «فيه شفاء من تسعة وتسعين داءً أدناها الهم»13یعنی «در آن درمان نود و نه بیماری است که کمترین آن هم و غم است» معلوم می‌شود که هم و غم از نظر این روایت بیماری محسوب می‌شود. البته حوقله شروطی دارد و مقدمات و مؤخراتی دارد که در جلد دوم کتاب مفصلاً آمده. در روایت آمده: «شكا عوف بن مالك الاشجعي إلى النبي صلى الله عليه وآله، ان ابنه اسره العدو فامر ان يستكثر من قول: لا حول ولا قوه الا بالله وداوم عليه، فنجا من همه ورد الله إليه ابنه مع الاغنام والجمال»14 یعنی «شخصی به نام عوف به پیامبر (ص) شکایت کرد از این که پسرش گرفتار دشمن شده، پیامبر (ص) به او امر فرمود که زیاد لاحول ولا قوة الا بالله بگوید و مداومت کند، هم غم و اندوه او برطرف شد و هم پسرش به همراه غنایم نجات پیدا کرد.
حضرت آدم به سوی خدا شکایت کرد از هم و غم بخاطر ازدست دادن بهشت و جبرئیل (ع) نازل شد و فرمود ای آدم بگو لا حول ولا قوة إلا بالله، و آدم گفت و حزن و وسوسه سینه از او برطرف شد.15
درمان دوازدهم توکل است، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «کسی که به هم و غم یا ناراحتی و بلا و مشکل پیچیده مبتلا می‌شود این را بگوید الله ربي ولا أشرك به شيئا، توكلت على الحي الذي لا يموت»16
درمان سیزدهم دعای مکروب، در روایت آمده: «یکی از فرزندان امام جواد (ع) بیمار شد، نزدیک او شد و او را بوسید و فرمود ای پسرم حالت چطور است، پاسخ داد من دردمندم، امام فرمود بعد از نماز ظهر این را ده مرتبه بگو يا الله يا الله يا الله، کسی که ناراحت است این را نمی‌گوید مگر اینکه پروردگار تبارک و تعالی جواب می‌دهد که بنده من حاجتت چیست17
امام صادق (ع) می‌فرمایند: «دعای مکروب در شب: يا منزل الشفاء بالليل والنهار ومذهب الداء بالليل والنهار انزل علي شفائك شفاء لكل ما بي من الداء18
حسین بن حسن خراسانی روایت می‌کند: «نزد امام صادق (ع) آمدم با عده‌ای از برادرانم از حجاج در زمان منصور، از دعای مکروب سؤال کردم و امام فرمود بعد از نماز شب دست را بر محل سجده قرار بدهد و بگوید بسم الله بسم الله محمد رسول الله على امام الله في أرضه على جميع عباده اشفني يا شافي لا شفاء إلا شفاؤك شفاء لا يغادر سقما من كل داء وسقم»19
در روایت دیگر آمده: «کسی که ناچار است و به بلایی مبتلا شده، شب جمعه بعد از نماز عشاء این را بگوید لا إله إلا أنت سبحانك انى كنت من الظالمين»20البته تعداد در این روایت ذکر نشده ولی بعضی گفته‌اند چهارصد مرتبه .
———————
1. الاصول من الکافي، شیخ کلینی، ج۲، ص۵۴۱.
2. الاصول من الکافي، شیخ کلینی، ج۲، ص۵۴۹.
3. مستدرك الوسائل، ميرزا حسين نوری طبرسی، ج۵، ص۵۳.
4. تهذيب الأحكام، شیخ طوسی، ج۲، ص۱۱۲.
5. الاصول من الکافي، شیخ کلینی، ج۲، ص۵۵۷.
6. صلاة الليل تحسن الوجه وتذهب الهم وتجلو البصر تهذيب الأحكام، شیخ طوسی، ج۲، ص۱۲۲.
7. من ظهرت عليه النعمة فليكثر ذكر ” الحمد لله “، ومن كثرت همومه فعليه بالاستغفار، ومن ألح عليه الفقر فليكثر من قول ” لا حول ولا قوة إلا بالله المحاسن، احمد بن محمد بن خالد البرقى، ج۱، ص۴۲.
8. مستدرك الوسائل، ميرزا حسين نوری طبرسی، ج۵، ص۳۷۹.